Wschodnie województwa Rzeczypospolitej – uwarunkowania konstruowania kapitału pogranicza

Abstract

Polskie wschodnie pogranicza od lat naznaczone są stygmatem gorszości, peryferyjności, zacofania itp. Wydaje się, że realizowane przez wiele lat różne formy presji powodowały, że zarówno w postawach indywidualnych, jak i w życiu publicznym, a nawet w publikacjach naukowych, wytworzyło się uogólnione przekonanie, że rzeczywiście istnieje taki zobiektywizowany fenomen, jak Polska Wschodnia, wyróżniająca się wieloma cechami dystynktywnymi w stosunku do Polski Zachodniej i że cechy te są najczęściej wartościowane negatywnie. Tymczasem Polska Wschodnia jest kategorią konstruowaną na gruncie wykorzystania utrzymujących się w społecznej świadomości mieszkańców kraju wyobrażeń wschodu, kresów, orientu. Jej struktura wewnętrzna powinna zostać poddana badaniom empirycznym. Można jednak bliżej określić, czemu ona służy. Wykorzystywana jest między innymi do wyjaśniania wielu ulokowanych na obszarach wschodnich województw zjawisk i problemów gospodarczych, społecznych, kulturalnych, a nawet politycznych, do usprawiedliwiania braku lub małej skuteczności podejmowanych działań na rzecz ich rozwiązania, szerzej, na rzecz rozwoju regionów. Nadto wykorzystywana jest do osiągania najróżniejszych celów zbiorowych i indywidualnych. Jak wyjść ze stygmatu gorszości, peryferyjności? Jednym z kierunków jest konstruowanie i wykorzystanie w praktyce kapitału pogranicza.