Wychowanie obywatelskie kobiet u progu II Rzeczypospolitej na łamach galicyjskiego tygodnika “Na posterunku” (1917–1919)

Streszczenie w języku polskim

Wprowadzenie: Wybuch I wojny światowej i przeobrażenia sytuacji politycznej w Europie sprawiły, że odzyskanie przez Polskę niepodległości stawało się realne. Stawiało to przed Polakami nowe wyzwanie i zmuszało do redefinicji takich pojęć jak patriotyzm oraz obywatelskość. Dyskusja na ten temat prowadzona była na łamach licznych pism, w tym kobiecych, takich jak np. pismo „Na Posterunku”(1917-1919) będące organem Ligi Kobiet Galicji i Śląska, a potem Ligi Kobiet Polskich.

Cel badań: Celem artykułu jest ukazanie, w jaki sposób w przededniu odzyskania niepodległości kwestie wychowania obywatelskiego dziewcząt (jego cele i drogi realizacji) oraz ideał Polki-obywatelki były przedstawiane na łamach tygodnika dla kobiet „Na Posterunku”, a także w jaki sposób rodziła się myśl o konieczności wprowadzenia wychowania obywatelskiego jako przedmiotu do szkół oraz jako elementu oświaty pozaszkolnej.

Stan wiedzy: W ostatnich latach polska prasa kobieca ukazująca się u progu niepodległości doczekała się szeregu opracowań. Zainteresowanie badaczy budziło również czasopismo „Na Posterunku”, jednak analizowano jego treść i przekaz bardziej w kontekście politycznym lub w powiązaniu z kwestią równouprawnienia kobiet niż pedagogicznym. Poświęcono też sporo opracowań wychowaniu obywatelskiemu w okresie II Rzeczypospolitej, nie analizowano jednak szczegółowo jego początków przypadających na lata wojenne, ani roli jaką w tym zakresie odegrała prasa kobieca.

Podsumowanie: Wychowanie obywatelskie stanowiło przedmiot dyskusji prasowej u progu niepodległości. Zdawano sobie bowiem sprawę, że okres zaborów wytworzył swoiste rozumienie patriotyzmu, jednak wraz z rodzącym się niepodległym państwem polskim koniecznym było nadanie mu innego sensu i połączenie z pojęciem obywatelskości. W dyskursie na ten temat brał udział tygodnik „Na Posterunku”. Na jego łamach propagowano wśród kobiet postawy obywatelskie oraz ideał Polki-patriotki. Przedstawiano sposoby realizacji i cele wychowania obywatelskiego.