Pozalekcyjne i pozaszkolne zorganizowane aktywności uczniów szkół podstawowych

Mirosław Grusiewicz

Streszczenie w języku polskim


Wprowadzenie: W wielu różnych publikacjach, które ukazały się na przestrzeni ostatnich kilkudziesięciu lat autorzy podkreślają  stale wzrastającą wagę i znaczenie różnych form pozaformalnej nauki, w tym rolę zajęć pozalekcyjnych i pozaszkolnych,  które mają odpowiadać na potrzeby i oczekiwania uczniów, wpisywać się w rozwój ich zainteresowań. Niniejszy tekst jest próbą przyjrzenia się obecnej ofercie zajęć uzupełniających dla dzieci szkół podstawowych oraz opisania najczęściej podejmowanych.

Cel badań: Przeprowadzone badania miały na celu poznanie aktywności uczniów w ich wolnym czasie, opisanie oferty pozalekcyjnych i pozaszkolnych zajęć adresowanych do uczniów szkół podstawowych. Badania zmierzały do odpowiedzi na pytanie, jakie zajęcia pozalekcyjne organizowane są w szkołach i poza nimi oraz jaka jest w nich skala uczestnictwa uczniów?  

Metoda badań: Badania miały charakter sondażu diagnostycznego adresowanego do uczniów szkół podstawowych z klas VI−VIII przeprowadzonego za pomocą ankiety internetowej.  Do analiz zostało zakwalifikowanych 868  prawidłowo wypełnionych ankiet młodych respondentów z czterech województw.

Wyniki: Badania ukazały dwie mniej więcej jednakowo liczne grupy uczniów: aktywnych, angażujących się w różne działania pozaobowiązkowe oraz niekorzystających z żadnych form zorganizowanych zajęć pozaformalnych. Dominującymi aktywnościami badanych w ich czasie wolnym okazały się różne formy rozszerzające szkolne przedmioty obowiązkowe oraz zajęcia sportowe.

Wnioski: Należy dążyć do tego aby oferta zajęć pozalekcyjnych i pozaszkolnych była bardziej różnorodna, aby w mniejszym stopniu nawiązywała do edukacji formalnej, a w większym ukazywała różne inne obszary działalności ludzkiej.


Słowa kluczowe


szkoła podstawowa, czas wolny, zajęcia pozalekcyjne, zajęcia pozaszkolne, edukacja nieformalna, aktywności uczniów.

Pełny tekst:

PDF (English)

Bibliografia


Blicharz, J., & Raszewska-Skałecka, R. (2022). Teoretycznoprawne aspekty edukacji jako dobra publicznego w kontekście tendencji prywatyzacyjnych i urynkowienia szkolnictwa. Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.

Chmiel, M. (2018). Czynniki determinujące wybór przez rodziców zajęć pozaszkolnych dzieci . Edukacja – Technika – Informatyka , 4(26), 475−480. https://doi.org/10.15584/eti.2018.4.68

Fatyga, B. (2005). Edukacja nieformalna w Polsce. Historia i formy współczesne. W Doświadczać uczenia. Materiały pokonferencyjne. Konferencja na temat edukacji nieformalnej (s. 19–24). Warszawa: Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji.

Grusiewicz, M. (2025). Edukacja muzyczna w polskim szkolnictwie ogólnokształcącym. Opinie, analizy na tle współczesnych praktyk szkolnych i innych przedmiotów. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.

Korczak, L. (1986). Młodzież szkół ponadpodstawowych wobec działalności pozalekcyjnej. Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze, 4.

Krajewski, M., & Schmidt, F. (2014). Raport końcowy z badań nad procesem wprowadzania nowej podstawy programowej z plastyki i muzyki. Warszawa: Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Pobrane 22 marca 2024 r. z Serwisu Rzeczypospolitej Polskiej: https://www.gov.pl/web/kultura/przedmioty artystyczne w szkolnictwie powszechnym

Kwieciński, Z. (2018). Utrata złudzeń edukacji publicznej. Fatalne dziedzictwo, eskapizm elit, iskry nadziei. Studia Edukacyjne, 49, 25−39. https://doi.org/10.14746/se.2018.49.2

Lubański, K. (1986). Zachowania młodzieży w czasie wolnym. Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze, 6, 341–346.

Łukawska, A. (1991). Nauka i czas wolny uczniów szkół podstawowych i średnich. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Okoń, W. (1996). Nowy słownik pedagogiczny. Wydawnictwo Akademickie Żak.

Panek, A. (2002). Zajęcia pozalekcyjne w reformowanej szkole. Oczekiwania a rzeczywistość. Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej.

Polaków portfel własny. Edukacja pod znakiem inflacji. (2022). Santander Consumer Bank, IBRiS. Pobrane, 14, marca 2025 z https://www.santanderconsumer.pl/gfx/santander/userfiles/_public/20220909_raport_ppw_edukacja_pod_znakiem_inflacji.pdf

Smolik, K. (2011). Czas wolny dziecka a praca zawodowa rodziców. Państwo i Społeczeństwo, 11(3), 73−106.

Sobczak, K. (2018. 04. 25). Co drugi uczeń chodzi na dodatkowe zajęcia pozalekcyjne. Prawo.pl. Pobrane 22 lutego 2025 r. z https://www.prawo.pl/oswiata/co-drugi-uczen-chodzi-na-dodatkowe-zajecia-pozalekcyjne,135397.html

Stęchły, W. (2021). Edukacja formalna wobec edukacji pozaformalnej i uczenia się nieformalnego. Analiza komplementarności instytucjonalnej w kontekście zintegrowanego systemu kwalifikacji. Instytut Badań Edukacyjnych.

Struktura płci i wieku ludności Polski. (2025). Zintegrowana Platforma Edukacyjna. Pobrane 30 kwietnia 2025 r. z https://zpe.gov.pl/a/struktura-plci-i-wieku-ludnosci-polski/DigZtLqyn

Trempała, E. (2011). Edukacja formalna (szkolna) i edukacja nieformalna (równoległa, nieszkolna, pozaszkolna). Przegląd Pedagogiczny, 1, 95−104.

Wydatki rodziców na edukację dzieci w roku szkolnym 2023/2024. (2023). Komunikat z Badań, CBOS, nr 135. Pobrane 30 kwietnia 2025 r. z https://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2023/K_135_23.PDF




DOI: http://dx.doi.org/10.17951/lrp.2025.44.4.195-198
Data publikacji: 2025-12-29 13:01:59
Data złożenia artykułu: 2025-03-14 23:57:03


Statystyki


Widoczność abstraktów - 0
Pobrania artykułów (od 2020-06-17) - PDF (English) - 0

Wskaźniki





Prawa autorskie (c) 2025 Mirosław Grusiewicz

Creative Commons License
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.