Wyślij tekst przez e-mail 
Ukryj
Pokaż wszystkie
Konflikt, moralność i ludzki interes. filmowe ramy prezentacji osoby z mózgowym porażeniem dziecięcym
Streszczenie w języku polskim
Wprowadzenie: Mimo iż rośnie społeczna widzialność osób z niepełnosprawnością, ludzie mają wciąż jeszcze niewielką wiedzę na ich temat. Tę lukę zapełnia film, silnie wpływając na społeczną percepcję niepełnosprawności. Jako uniwersalny język epoki robi to najszybciej, najatrakcyjniej; najodważniej podejmuje różnorodną tematykę. Oddziałuje zarówno na intelekt, jak i na emocje. Dlatego tak ważne jest, aby materiał filmowy poddawać różnorodnym analizom odnosząc przekaz do wyników badań i sprawdzać, czy jest on rzetelny i zgodny z aktualnymi wytycznymi co do ukazywaniu osób z niepełnosprawnością w mediach.
Cel badań: Identyfikacja, opis i analiza ram wizerunku młodej osoby z mózgowym porażeniem dziecięcym (MPD) w wybranych filmach fabularnych.
Metoda badań: Do badań wykorzystano analizę ramową zgodnie z autorskim modelem teoretycznym stworzonym przez Palczewskiego. Umożliwiło to identyfikację ram opisujących sytuację bohatera z MPD. Interpretacyjne ramy medialne są schematami, które porządkują rzeczywistość i jednocześnie narzucające sposób, w jaki ma być ona postrzegana.
Wyniki: Poddane analizie filmy zostały przyporządkowane wymienionym przez Palczewskiego ramom. Respondentki, odpowiadając na pytania zakreśliły ramy, w które wpisują się wizerunki filmowe osób z MPD. Każdy z filmów, zdaniem badanych wpisywał się w założenia ramy ludzkiego interesu oraz moralności. W dwóch filmach dostrzegły ramę konfliktu, a w jednym ramę moralności. Zarysowały się analogie między ramami a założeniami modeli niepełnosprawności.
Wnioski: Odpowiedzi uczestniczek badań, poparte przykładami sytuacji prezentowanych w filmach pozwalają stwierdzić, że w poddanych analizie obrazach, bez względu na czas i miejsce powstania osoba z MPD ukazywana jest częściowo w kontekście tych samych ram. Bohaterowie filmów potrafią wypowiadać się we własnych sprawach; są aktywni i wytrwali w dążeniu do realizacji postawionych celów. Porównując założenia modeli niepełnosprawności do opisu poszczególnych ram można zauważyć pewne powiązania i relacje. Przekaz medialny należy poddawać stałym, różnorodnym, systematycznym badaniom.
Słowa kluczowe
Pełny tekst:
PDF (English)Bibliografia
Barnes, C. (1997). Wizerunki niepełnosprawności i media: badanie sposobów przedstawiania osób niepełnosprawnych w środkach przekazu. Ogólnopolski Sejmik Osób Niepełnosprawnych.
Bartoszewicz, M. (2020). Wywieranie wpływu na opinię publiczną, czyli kilka słów o efektach działania mediów. Dyskurs i Dialog, 1(3), 73–85. https://doi.org/10.5281/zenodo.3747719
Bieganowska-Skóra, A. (2017). And the winner is… Model niepełnosprawności w oscarowych produkcjach. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Boksa, E. (2020). Komunikacja dzieci i młodzieży z mózgowym porażeniem dziecięcym i niepełnosprawnością intelektualną na tle oceny jakości życia. Logopedia Silesiana, 9, 14–27.
Burszta, W. (2002). Edukacja popkulturowa? W W. Burszta, & A. de Tchorzewski, (Red.), Edukacja w czasach popkultury (s. 7–10). Akademia Bydgoska.
Chivers, S., & Markotić, N. (Red.) (2010). The Problem Body. Projecting Disability on Film. Ohio State University Press.
Clare, E. (2024). Wspaniała niedoskonałość. Zmagania z koncepcją uzdrowienia. Fundacja Teatr 21.
Dębska, K. (Reżyser). (2023). Święto ognia [Film]. Opus Film.
Doiczman-Łoboda, N. (2019). Inny na marginesie. Stygmatyzacja jako element tworzenia medialnej rzeczywistości społecznej. W V. Tanaś, & W. Welskop (Red.), Mass media we współczesnym świecie (s. 21–31). Wyd. Naukowe Wyższej Szkoły Biznesu i Nauk o Zdrowiu.
Garland-Thomson, R. (2020a). Gapienie się, czyli o tym, jak patrzymy i jak pokazujemy siebie innym. Fundacja Teatr 21.
Garland-Thomson, R. (2020b). Niezwykłe ciała. Przedstawienie niepełnosprawności fizycznej w amerykańskiej kulturze i literaturze. Fundacja Teatr 21.
Grabias, S. (2005). Interakcja językowa i jej uwarunkowania. Perspektywa lingwistyczna. W J. Bartmiński, & U. Majer-Baranowska (Red.), Bariery i pomosty w komunikacji językowej Polaków. (s. 19-44). Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Jakubowski, W. (2010). Kultura popularna jako przestrzeń edukacji dorosłych, czyli kilka refleksji o uczestnictwie w kulturze. W T. Aleksander (Red.), Edukacja dorosłych jako czynnik rozwoju społecznego (s. 397-398). Instytut Technologii Eksploatacji.
Kirenko, J. (2007). Indywidualna i społeczna percepcja niepełnosprawności. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Kisielewska, A. (2009). Serialowe „prawdziwe życie” jako płaszczyzna gry z kulturą. W A. Kisielewski (Red.), Artystów gry z kulturą (s. 187-198). Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku.
Klepka, R. (2016). Analiza zawartości mediów: dlaczego i do czego można ją wykorzystać w nauce o bezpieczeństwie i politologii? Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis Studia de Securitate et Educatione Civili, 6(224), 32–41.
Kozubek, M. (2016). Filmoterapia. Słowo/Obraz/Terytoria.
Kułak, P., Gościk, E., Maciorkowska, E., & Śmigielska–Kuzia, J. (2015). Mózgowe porażenie dziecięce – obraz kliniczny, W E. Krajewska–Kułak, C.R. Łukaszuk, J. Lewko, & W. Kułak (Red.), Holistyczny wymiar współczesnej medycyny. (s. 64-75). Wydawnictwo Uniwersyteu Medycznego w Białymstoku.
Longmore, P. K. (2009). Making disability an essential part of American history. OAH. Magazine of History, 11–15.
Mackiewicz, M. (2018). Kulturowe przedstawienia seksualności osób niepełnosprawnych: zarys problematyki. Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis Studia de Cultura, 10(1), 72–83.
McRuer, R. (2020). Kaleki opór. Teksty Drugie, 2, 232–271. https://doi.org/10.18318/td.2020.2.16
Mironiuk-Netreba, A. (2016). „Dziwoląg”, „superbohater” czy „zwyklak”?: o przemianach wizerunku osób z niepełnosprawnością w kinie popularnym. W W. Jakubowski (Red.), Pedagogika kultury popularnej - teorie, metody i obszary badań (s. 193–207). Impuls.
Mironiuk-Netreba, A. (2014). Edukacyjny potencjał sztuki filmowej, czyli czego o niepełnosprawności ruchowej możemy się nauczyć w kinie. Dyskursy Młodych Andragogów, 14, 195–212.
Ojrzyńska, K. (2019). Niepełnosprawny Hamlet. Widok. Theories and Practices of Visual Culture, 24. https://doi.org/10.36854/widok/2019.24.1938
Otto, W. (2012). Obrazy niepełnosprawności w polskim filmie. Wydawnictwo Uniwersytetu Adama Mickiewicza.
Palczewski, M. (2011). Koncepcja framingu i jej zastosowanie w badaniach newsów w Wiadomościach TVP i Faktach TVN. Studia medioznawcze, 1(44), 31–41.
Pamuła, N. (2021). Kalekie świadectwa. Niepełnosprawność i protesty w Polsce w 2018 i 2020 roku. Przegląd Kulturoznawczy, 4(50), 698–714. https://doi.org/10.4467/20843860PK.21.048.14965
Pieprzyca, M. (Reżyser). (2013). Chce się żyć [Film]. Studio filmowe „Tramwaj”.
Pisarek, M., & Fortuna, P. (2017). Filmowy leksykon psychologii. Słowa i Myśli.
Podgórska – Jachnik, D. (2016). Studia nad niepełnosprawnością (Disability Studies) i ruch włączający w społeczeństwie jako konteksty edukacji włączającej. Niepełnosprawność, 22, 15–33.
Rzeźnicka-Krupa, J. (2019). Społeczne ontologie niepełnosprawności. Ciało, tożsamość, performatywność. Impuls.
Sealey, A. (Reżyser). (2024). Out of my Mind [Film]. Disney Branded Television, Big Beach, Participant, Reunion Pacific Entertainment, EveryWhere Studios.
Siebers, T. (2023). Estetyka niepełnosprawności. Fundacja Teatr 21.
Siebers, T. (2017). Niepełnosprawność jako forma maskarady. W E. Godlewska-Byliniak, & J. Lipko-Konieczna (Red.), Odzyskiwanie obecności. Niepełnosprawność w teatrze i performansie (s. 77–105). Fundacja Teatr 21.
Skowronek, B. (2016). Dyskurs filmowy jako odmiana dyskursu medialnego. W B. Witosz, K. Sujkowska-Sobisz, & E. Ficek (Red), Dyskurs i jego odmiany (s. 189–199). Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Szarota, M. (2019). Niepełnosprawność, aktywizm i feminizm, czyli (feministyczne) studia o niepełnosprawności w pigułce. W E. Maciejewska-Mroczek, M. Radkowska-Walkowicz, & M. Reimann (Red.), Zespół Turnera: głosy i doświadczenia (s. 198–221). Oficyna Naukowa.
Ścigaj, P., Bukowski, M. (2012). Zastosowanie analizy zawartości w badaniach politologicznych. Athenaeum, 36, 12–27.
Twardowski, A. (2023). Kulturowy model niepełnosprawności wyzwaniem dla pedagogiki specjalnej. Studia Edukacyjne, 68, 19–31. http://dx.doi.org/10.14746/se.2023.68.2
Watson, J. (2007). Representing Realities: An Overview of News Framing. Keio Communication Review, 29, 107–131.
Wasilewski, K. (2018). Framing i analiza ramowa – stan badań we współczesnym medioznawstwie. Przegląd stanowisk badawczych. Media – Kultura – Komunikacja Społeczna, 1(14), 91–107. https://doi.org/10.31648/MKKS.2952
Wlazło, M. (2025). Wprowadzenie do studiów o niepełnosprawności. Geneza, nurty, perspektywy. Uniwersytet Szczeciński.
Wlazło, M. (2021). Stanowienie nie/doskonałości. Przemiany i perspektywy kulturowego modelu niepełnosprawności na przykładzie sztuki filmowej. Uniwersytet Szczeciński.
Wlazło, M. (2013). Proste myśli, trudne słowa. Z perspektywy socjopedagogicznej o wizerunku osób z niepełnosprawnością intelektualną w literaturze pięknej. Impuls.
Zdrodowska, M. (2016). Między aktywizmem a akademią. Studia nad niepełnosprawnością, Teksty drugie, 5, 384–403. https://doi.org/10.18318/td.2016.5.25
Żuraw, H. (2009). Cyrk Barnuma. Medialne wizerunki osób niepełnosprawnych i chorych. W T. Żółkowska, & L. Konopska (Red.), Socjopedagogiczne aspekty rehabilitacji osób niepełnosprawnych (s. 353–369). Print Group Daniel Krzanowski.
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/lrp.2025.44.4.287-307
Data publikacji: 2025-12-29 13:02:42
Data złożenia artykułu: 2025-09-30 23:46:33
Statystyki
Wskaźniki
Prawa autorskie (c) 2025 Anna Bieganowska-Skóra
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.